Boeing’in Starliner ticari mürettebat programı, SpaceX’in Crew Dragon programının maliyetlerini ikiye katlayan zorluklarla boğuşuyor. Boeing, Çarşamba günü yaptığı açıklamada, Starliner programında yaşanan sorunlar nedeniyle 1,6 milyar dolar zarara uğradığını belirtti. Bu zararın ana nedenleri arasında programın sürekli ertelenmesi ve ek çalışmalar yer alıyor.
Boeing Starliner programında devasa maliyet artışı
Şirket, 2016’dan bu yana Starliner programında yaşanan gecikmeler ve sorunlar nedeniyle toplam 1,6 milyar dolarlık zarar açıkladı. Şirketin bu zararı, programın ilk astronotlu uçuşu olan Crew Flight Test’in hala devam etmesi nedeniyle meydana geldi. 2010 yılında NASA’dan aldığı 4,2 milyar dolarlık sözleşme kapsamında, Boeing’in Starliner kapsülünü 2017 sonuna kadar astronotlarla uçuşa hazır hale getirmesi bekleniyordu. Ancak, Crew Flight Test 5 Haziran 2024’e kadar gerçekleşmedi.
Boeing’in finansal zararı, sabit fiyatlı sözleşmelerin yapısından kaynaklanıyor. NASA, Boeing ve SpaceX’i mürettebat görevleri için Starliner ve Crew Dragon uzay araçlarını geliştirmek üzere seçtiğinde, her iki yükleniciyle de sabit fiyatlı anlaşmalar yaptı. Bu anlaşmalar, maliyet aşımlarının yükleniciye ait olmasını sağlıyor, bu da Boeing’in Starliner programında yaşanan her gecikme için yeni maliyetlerle karşı karşıya kalmasına neden oldu.
SpaceX, Crew Dragon programı için toplam 3,1 milyar dolarlık NASA sözleşmeleri aldı ve bu sözleşmelerin kapsamındaki tüm altı mürettebat uçuşunu tamamladı. Boeing ise Starliner ile operasyonel hizmete başlamaktan en az bir yıl uzakta. Boeing’in yaşadığı gecikmeler nedeniyle NASA, SpaceX’in ticari mürettebat sözleşmesini 2020’lerin sonuna kadar sekiz ek gidiş-dönüş uçuşunu kapsayacak şekilde uzattı.
Bu durum, SpaceX’in sabit fiyatlı sözleşmelerdeki başarısını ve Boeing’in benzer sözleşmelerde yaşadığı zorlukları gözler önüne seriyor. SpaceX, NASA’nın Artemis programı kapsamındaki bazı öğeler için de sabit fiyatlı sözleşmelerde başarılı oldu. Örneğin, NASA, insanlı ay iniş araçlarını geliştirmek üzere SpaceX ve Blue Origin’i sabit fiyatlı sözleşmelerle seçti.
NASA astronotları, Boeing’in Starliner uzay aracının performansını değerlendirdi. Astronotlar dönüş planları hakkında da bilgi verdi.
Boeing’in Starliner programındaki ilk mürettebat görevinin Ağustos ayında sona ermesi bekleniyor. Bu görevde, NASA astronotları Butch Wilmore ve Suni Williams Uluslararası Uzay İstasyonu’ndan dönecekler. Ancak, Starliner test uçuşu başlangıçta en az sekiz gün sürmesi beklenirken, 50 günden fazla süredir istasyonda bağlı durumda. Bu süre zarfında, uzay aracının itki sistemindeki sorunlar nedeniyle mühendisler tarafından araştırmalar yapıldı.
Boeing, Starliner’ın gelecekteki görevlerinde helyum sızıntılarını ve aşırı ısınan iticileri uzun vadeli olarak çözmek için çalışmalar yapacak. NASA yetkilileri, yıl sonuna kadar kapsülü düzenli altı aylık seferler için resmen onaylamayı umuyordu. Ancak, geçen hafta yapılan açıklamayla Starliner-1 görevi, bu sorunların çözülmesi için altı ay ertelendi.
